Dahulu, bumi pernah dihuni oleh haiwan berstatus gergasi. Salah satunya ialah dinosaur jenis sauropod, sejenis dinosaur herbivor yang mempunyai saiz badan yang besar dan panjang. Hari ini, gergasi yang menghuni dunia berada di lautan iaitu ikan paus biru. Tetapi mengapa ikan paus biru mempunyai saiz badan yang besar?

Terdapat dua faktor yang mempengaruhi saiz ikan paus terutama paus biru. Pertama, pilihan haiwan yang membentuk diet mereka. Kedua, kaitan antara evolusi mereka dengan peningkatan kadar air laut yang kaya dengan nutrien dari dasar laut.

Ikan paus balin pertama berevolusi dengan menjadikan plankton sebagai dietnya. Tetapi bagi keturunan ikan paus lain yang dipanggil rorqual, ia menggunakan strategi makan yang dipanggil makan secara menerpa (lunge feeding). Menerusi strategi ini, ia membolehkan ikan paus jenis ini mensasarkan haiwan mangsa berbeza seperti kumpulan ikan kecil dan kril.

Tetapi bagi menjayakan strategi ini, ikan paus perlu mempunyai mulut dan badan yang besar, Strategi yang bermula sejak tujuh hingga 10 juta tahun lalu turut dibantu peningkatan kadar air laut yang kaya dengan mineral sekitar lima juta tahun lalu. Dengan bilangan haiwan mangsa yang banyak, ia dianggap resepi sempurna untuk ikan paus rorqual mencapai saiz yang besar.

Namun begitu, ia masih tidak menjelaskan mengapa ikan paus biru bersaiz amat besar. Ikan paus biru boleh mencecah 100 kaki panjang dan berat lebih 100 tan. Sementara ikan paus kedua terbesar di dunia, ikan paus sirip hanya berukuran 80 kaki panjang dan berat 60 tan.

Semua ini berpunca daripada kesan strategi makan secara menerpa (lunge feeding). Sesetengah ikan paus rorqual mula mensasarkan kumpulan ikan kecil. Ada pula memberi fokus kepada plankton. Ada juga yang bersikap fleksibel dari segi diet dan menjadi pemangsa yang bersifat oportunis.

Bagi ikan paus biru, bezanya haiwan ini dengan ikan paus lain ialah diet kril mereka. Kril sememangnya banyak tetapi ia hanya boleh diakses di kawasan perairan tertentu seperti kawasan laut kutub. Bagi mengakses kawasan perairan sebegini, ikan paus biru memerlukan pergerakan yang ekstrem dan rizab tenaga yang banyak. Ini diterjemahkan dalam bentuk badan yang besar dan kaki sirip yang kecil tetapi dinamik dalam air.

Saiz ini dimanfaatkan oleh ikan paus biru bagi mendapatkan kril tanpa sebarang masalah. Ini kerana bagi mendapatkan kril menerusi strategi makan secara menerpa (lunge feeding), ia perlu dibuat secara mengejut dan pada kelajuan pantas. Ia turut disokong dengan lemaknya yang mengandungi rizab tenaga yang banyak.

Tetapi ia kini mengundang masalah baru terutama dalam isu perubahan iklim. Dengan suhu laut yang semakin panas dan aktiviti pemburuan ikan paus, kelibat ikan paus gergasi seperti ikan paus biru semakin sukar dilihat.

Benar, akibat isu ini, spesies hidupan dari haiwan hinggalah tumbuhan sudah mula beradaptasi. Tetapi bagi ikan paus biru, satu-satunya adaptasi mereka ialah mencapai saiz yang lebih besar sekaligus keperluan makanannya juga semakin bertambah. Dengan situasi laut hari ini yang dilihat tidak lestari, mungkinkah ini era terakhir gergasi yang disaksikan manusia?

RUJUKAN

Keen, E. M. (2020, 31 Julai). Why Are Blue Whales So Gigantic?. Scientific American.