Sebelum chaebol berjaya menguasai segenap perkara di Korea dan subcon hanya tahu makan duit sambil berikan hasil kurang memuaskan di Malaysia, Jepun terlebih dahulu miliki perkara yang sama.

Ya anda tidak tersalah dengar. Jepun yang sangat dibangga-banggakan oleh kita sehingga terbit dasar pandang ke timur juga pernah menghasilkan syarikat kroni.

Syarikat kroni itu diberi nama sebagai Zaibatsu dan bagaimana ia boleh tercipta?

Semuanya bermula semasa revolusi Meiji di mana Jepun yang berteraskan pertanian ingin menjadi negara industri.

Masalah mula timbul kerana Jepun tidak mempunyai banyak wang untuk membangunkan industri berat walaupun sudah mengutip cukai agak tinggi daripada hasil pertanian.

Bagi mengatasi kekusutan itu, Jepun telah menjual beberapa syarikat milik kerajaan kepada beberapa keluarga elit yang terpilih. Keluarga elit ini dikatakan telah wujud sejak zaman Edo dan miliki pengaruh yang kuat dalam kalangan masyarakat Jepun. Dengan pemindahan hak milik syarikat, setiap keluarga elit perlulah membangunkan ekonomi negara dan kemudahan untuk kesejahteraan rakyat.

Tapi Jepun tidak miliki kepakaran dalam beberapa teknologi dan membenarkan syarikat asing bertapak di negara itu akan mengundang bala. Maka Jepun mengharamkan syarikat luar untuk bertapak dan hanya menghantar wakil daripada Zaibatsu untuk belajar dengan mereka.

Dalam masa yang singkat sahaja Zaibatsu berjaya membawa keluar Jepun daripada negara pertanian kepada negara perindustrian. Ditambah pula, Jepun memberikan begitu banyak kelebihan dan kelonggaran kepada Zaibatsu seperti pengecualian cukai untuk memastikan mereka berkembang dengan pantas.

Hasil daripada bantuan kerajaan, Zaibatsu berjaya menguasai hampir keseluruhan ekonomi Jepun sehingga mampu menjadikan negara itu sebagai kuasa imperialis.

Bukan setakat itu sahaja, Zaibatsu miliki lesen besar dalam politik kerana ramai calon akan melobi agar dapat menang pilihan raya dengan mudah.

Senang cerita, mana-mana calon ataupun parti yang nak menang dengan kerusi majoriti perlu mendapat restu daripada Zaibatsu bagi memastikan sokongan terus konsisten.

Kemuncaknya adalah kesemua Zaibatsu yang terdiri daripada Mitsui, Mitsubishi, Sumitomo, Yasuda, Okura dan Asano telah diwajibkan membangunkan senjata bagi kegunaan tentera imperialis Jepun.

Ketika itu, Zaibatsu terpaksa menukar model perniagaan mereka kepada senjata bagi memastikan sokongan kerajaan terus terjamin.

Walau bagaimanapun, penguasaan Zaibatsu dalam ekonomi Jepun tidak kekal lama apabila negara itu secara rasmi menyerah kalah setelah Hiroshima dan Nagasaki telah dibom.

Amerika Syarikat yang mengambil alih seketika pentadbiran Jepun telah bertindak untuk membubarkan Zaibatsu.

Bagi Amerika Syarikat, Zaibatsu adalah antara yang perlu bertanggungjawab di atas jenayah perang yang dilakukan oleh kuasa imperialis Jepun.

Macam mana Zaibatsu dibubarkan?

Sebelum itu, Zaibatsu ini hierarkinya sama sahaja macam Megah Holding di Malaysia. Bermaksud keseluruhan saham dan pemilikan syarikat hanya dikuasai satu keluarga sahaja.

Jadi apabila pengerusi syarikat telah meninggal dunia, anaknya akan mengambil alih syarikat tersebut dan hal ini akan berlangsung selagi mana tidak muflis.

Untuk memastikan perkara itu tidak berlaku lagi, Amerika Syarikat telah memaksa Zaibatsu menjual sebahagian saham kepada syarikat lain. Malah keluarga elit yang memiliki Zaibatsu dilarang sama sekali memegang jawatan CEO.

Hasil daripada tindakan ini, Zaibatsu telah berpecah kepada beberapa syarikat. Pemilikan syarikat pula tidak tertumpu kepada satu keluarga sahaja.

Dengan itu Zaibatsu telah terbubar dan biarpun masih ada lagi keluarga elit memiliki saham dalam syarikat, peranan mereka tidak lagi signifikan.

RUJUKAN:

FindLaw. (2017, Jun 16). Zaibatsu and “Keiretsu” – Understanding Japanese enterprise groups. Dipetik daripada 

Shigeaki Yasuoka. (2002, Jun 1). Japanese Zaibatsu. Campden.