Kira-kira 75 hingga 72 juta tahun yang lalu di kawasan Patagonia Chile, ba.ng.kai seekor dinosaur berekor aneh entah bagaimana boleh tertanam dalam delta sungai wilayah berkenaan. Sedimen yang terkandung dalam tanah tersebut memelihara fosil tersebut sebagai satu lagi kejutan kepada dunia antropologi: spesies dinosaur berperisai baru!

Pengkaji arkeologi yang menemui fosil berkenaan menamakannya sebagai Stegouros elengassen. Ia merupakan spesies ankylosaur yang pernah berada di muka bumi sekitar 75 hingga 72 juta tahun lalu. Analisis pada rangka dinosaur ini termasuk bahagian ekornya menunjukkan wujud percabangan evolusi awal ankylosaur. Analisis ini merupakan sebahagian daripada kajian yang diterbitkan dalam jurnal Nature baru-baru ini.

Ankylosaur merupakan dinosaur jenis herbivor yang hidup pada tempoh akhir Cretaceous. Dinosaur ini mempunyai plat tulang yang dipanggil osteoderm sekitar badan dan kepalanya. Ini bagi melindungi dinosaur itu daripada menjadi mangsa mudah dinosaur pemangsa seperti T-rex dan raptor.

Pelbagai spesies anklylosaur sebelum ini dikesan mempunyai ekor berbentuk kayu pem.uk.ul dan kepala berduri. Tetapi dalam kes S. elengassen, ini merupakan yang pertama seumpamanya dijumpai dalam ankylosaur. Spesies dinosaur ini mempunyai sedikit perisai badan dengan anggota tubuhnya lebih kecil jika dibandingkan dengan ankylosaur yang lain.

S. elengassen mempunyai ciri-ciri yang dimiliki oleh stegosaur dan anklylosaur. Ia berjalan menggunakan empat kaki, mempunyai ketinggian kurang daripada dua kaki dan berukuran kurang daripada tujuh kaki dari kepala hingga ekor. Dan sekali imbas, tulang pelvis S. elengassen mirip pelvis milik stegosaur. Namun begitu, pemeriksaan pada tulang rahang fosil mengesahkan ia memang ankylosaur.

Sebelum ini, banyak fosil ditemui di sebelah utara kawasan-kawasan yang membentuk Pangea. Tetapi tidak banyak fosil ankylosaur ditemui di Hemisfera Selatan. Dan kebanyakan fosil yang ditemui merupakan spesies awal dinosaur berkenaan. Ini menunjukkan berlakunya percabangan evolusi dinosaur jenis perisai bermula dari era pertengahan Jurassic.

Kebanyakan fosil awal yang ditemui di sebelah utara tidak mempunyai ekor berbentuk kayu pemu.k.ul. Hanya fosil terkemudian yang didapati mempunyai ekor sedemikian. Tetapi bagi ekor berduri milik S. elengassen, ia telah dilapisi dengan kepingan keratin yang tajam.

Jadi, mengapa wujud perbezaan pada ekor fosil ankylosaur walaupun ia merupakan spesies sama? Para saintis yang terlibat dalam kajian ini percaya percabangan evolusi tercetus gara-gara Laurasia dan Gondwana mula terpisah pada era akhir Jurassic. Disebabkan perpisahan dua benua itu, ia membuka kemungkinan spesies ankylosaur lain yang menanti masa untuk ditemui. Kini, lebih banyak usaha ekskavasi digerakkan untuk mencari fosil ankylosaur sekitar Chile dan Argentina.

RUJUKAN

Gamillo, E. (2021, 2 Disember). New Species of Ankylosaur Unearthed in Chile Had a Flat, We.ap.on-Like Tail. Smithsonian Magazine.

Greshko, M. (2021, 2 Disember). This bizarre armored dinosaur had a uniquely bl.ad.ed tail we.ap.on. National Geographic.

Sumber gambar: Mauricio Alvarez