Selama bertahun-tahun, kita sangka dinosaur merupakan spesies reptilia berdarah sejuk. Tetapi semua itu berubah menerusi satu dapatan kajian yang diterbitkan dalam jurnal Nature baru-baru ini. Siapa sangka, dinosaur juga berdarah panas seperti mamalia dan burung.

Sebelum ini, pengkaji dinosaur mendakwa haiwan tersebut berdarah sejuk sama seperti reptilia moden lain. Malah, nama dinosaur itu sendiri dalam Bahasa Yunani bermaksud cicak teruk – reptilia berskala besar, bergerak perlahan dan bergantung kepada haba persekitaran. Tetapi sejak itu, lebih banyak penemuan dibuat termasuk hakikat bahawa nenek moyang burung ialah dinosaur. Ini menyebabkan teori dinosaur haiwan berdarah sejuk mula dicabar dan diperdebatkan.

Salah satu dapatan yang mencabar teori ini ialah penemuan fosil dinosaur di kawasan Bulatan Antartika. Disebabkan kawasan itu mengalami kegelapan selama berbulan-bulan, dinosaur yang tinggal di situ perlu mempunyai keupayaan membekalkan haba kepada tubuhnya sendiri.

Justeru, bagi menjawab persoalan ini, sekumpulan penyelidik dari Universiti Yale diketuai Dr. Jasmina Wiemann mengkaji kadar metabolik dinosaur menerusi fosil-fosil yang ada. Sebelum ini, agak sukar mengetahui penanda metabolik kerana saintis masih belum memahami bagaimana proses pemfosilan memberi kesan kepada mineral-mineral dalam tulang. Tetapi ia boleh dicapai apabila sisa pernafasan yang stabil telah difosilkan.

Bagi membuat perbandingan antara dinosaur dengan spesies-spesies haiwan hari ini, 55 sampel tulang femur haiwan berbeza diambil bagi mencari penanda molekular sisa pernafasan setiap haiwan. Antara contoh sampel femur haiwan yang diambil ialah burung-burung moden, mamalia, cicak, plesiosaurus dan pterosaurus. Dari situ, Dr Wiemann dan rakan-rakan penyelidiknya boleh menentukan skala kadar metabolik sisa pernafasan haiwan-haiwan yang dipilih.

Analisis mereka mendedahkan sesuatu yang mengejutkan: kebanyakan dinosaur rupanya berdarah panas. Bagi dinosaur seperti Triceratop dan Stegosaurus, kadar metabolik sisa pernafasan mereka sama seperti reptilia moden hari ini. Tetapi selebihnya menunjukkan tingkah laku termokawalatur seperti migrasi bermusim, berjemur di tengah panas atau lebih suka berada di habitat beriklim panas.

Sesetengah dinosaur berdarah panas disebabkan ia merupakan pengguna oksigen yang tinggi seperti T. rex dan Velociraptor. Sementara dinosaur-dinosaur jenis sauropod seperti Diplodicus juga mempunyai ciri haiwan berdarah panas.

Keputusan kajian ini turut membakulsampahkan hipotesis burung dan mamalia terselamat daripada peristiwa kepupusan besar-besaran yang berlaku pada akhir Zaman Cretaceous kerana berdarah panas. Hakikatnya, banyak dinosaur yang pupus dalam peristiwa itu berkongsi ciri sama dengan dua kumpulan spesies haiwan berkenaan.

Kajian ini dianggap penting kerana manusiawi kini berada pada era kepupusan besar-besaran yang keenam. Tambah Dr Wiemann lagi, dengan memahami fisiologi haiwan yang telah pupus dan moden bertindak balas terhadap perubahan iklim dan gangguan persekitaran, ia membantu manusia merancang tindakan seterusnya pada masa hadapan. Ini termasuk bagaimana untuk memelihara dan memulihara biodiversiti sambil mendepani cabaran perubahan iklim hari ini.

RUJUKAN

Luntz, S. (2022, 25 Mei). T-Rex Was A Hot-Blooded Hunter, But Some Dinosaurs Needed To Soak Up The Sun’s Heat. IFLScience.

Koumoundouros, T. (2022, 29 Mei). Dinosaurs’ Last Ancient Breaths May Finally Answer a Long-Standing Mystery. Science Alert.