Angkasa lepas ini penuh dengan misteri, adakalanya apa yang dikaji para saintis hari ini hanyalah sekelumit berbanding apa yang tidak diketahui di luar sana. Dan ini termasuklah satu soalan yang menghantui ramai berkenaan jiran bumi, planet Marikh. Ramai tertanya-tanya apakah wujud kehidupan di planet tersebut. Soalan ini menggamit minat ramai dalam dunia sains fiksyen hingga menjadi inspirasi kepada lagu, siri televisyen dan filem seperti lagu David Bowie, Life on Mars dan drama radio yang diadaptasi dari novel H.G Wells, War of the Worlds.

Pada tahun 1877, seorang ahli astronomi bernama Giovanni Schiaparelli menghalakan teleskopnya ke planet merah itu dan merasakan beliau sudah menemui satu dunia yang berbeza. Dalam pemerhatiannya, Schiaparelli percaya beliau melihat laut dan benua pada permukaan Marikh. Beliau turut menerangkan kewujudan terusan atau canalis dalam Bahasa Itali (selepas disiasat merupakan ilusi optik). Penggunaan perkataan canali/canal/terusan ini bikin minda orang ramai teruja kerana ia memberi petanda ia dibina oleh makhluk yang mempunyai pengetahuan dan kemahiran. Dan ini membawa kepada pencarian kehidupan Marikh yang bermula pada abad ke-19 dan berterusan sehingga ke hari ini.

Dalam jurnalnya pada tahun 1893, Schiaparelli menimbang kemungkinan bagaimana sesebuah planet boleh menampung kehidupan dan ia dipengaruhi oleh jarak dari matahari. Beliau menulis, “Semua harapan kita kini tertumpu kepada Marikh sebagai satu-satunya planet yang boleh menampung kehidupan ke satu tahap seperti yang kita akan lihat sekarang. Harapan ini semakin bertambah sehingga ke tahap ghairah teramat dalam kalangan sesetengah selepas memeriksa planet mempunyai beberapa perubahan dan sebuah sistem yang mempunyai konfigurasi misteri, di mana ia boleh disimpulkan sebagai kerja makhluk bijak dan bukan sesuatu yang bersifat semulajadi.”

Percival Lowell menambah dalam bukunya, ‘Mars as the Abode of Life’ selepas membaca jurnal-jurnal Schiaparelli bahawa tamadun Marikh membina terusan dari kutub ke wilayah khatulistiwanya untuk mengangkut air. Untuk beberapa dekad berikutnya, pelbagai artikel berkenaan Marikh dari pelbagai majalah sains timbul dan ada sesetengah mencadangkan pelbagai cara untuk berhubung dengan Marikh. Ada mencadangkan guna cermin besar untuk memantulkan cahaya matahari ke Marikh, memasang sistem kain hitam di Gurun Sahara untuk menghalang pantulan cahaya dan memberi isyarat kepada mereka atau memasang pelbagai jenis lampu elektrik untuk menghasilkan isyarat.

Kemudian Nikola Tesla, seorang pencipta pintar berketurunan Serbia-Amerika mendakwa menerima mesej radio dari Marikh tetapi kajian-kajian kemudian mendapati ianya gelombang radio yang dihasilkan dari awan gas angkasa lepas. Sementara pelakon terkenal Orson Welles menakutkan pendengar dengan menceritakan semula kisah ‘War of the Worlds’ di radio sehingga membuatkan mereka percaya makhluk asing dari Marikh sudah mendarat di New Jersey. Semasa Perang Dingin pula, Marikh menjadi tumpuan jentera propaganda Barat terutama Amerika Syarikat di mana makhluk asing yang akan menyerang Amerika berpegang kepada fahaman komunis.

Tetapi semua imaginasi liar berkenaan Marikh ini terhenti selepas Agensi Angkasa Lepas Kebangsaan (NASA) menghantar misi Mariner 4 ke Marikh. Berdasarkan imej pertama yang dihantar Mariner 4 ke bumi dari Marikh, imej wujudnya sebuah tamadun maju hanya satu ilusi dan tiada bukti kewujudan hidupan di situ. Kemudian pada tahun 1976, NASA menghantar misi Viking ke Marikh untuk mencari sebarang tanda kehidupan di sana termasuk yang bersaiz mikro. Misi tersebut dianggap gagal dan semua gambar yang dihantar menunjukkan Marikh hanyalah sebuah planet tandus. Namun jika ada mengatakan tiada langsung hidupan di Marikh perlu bersabar seketika. Ini kerana pada tahun 1996, sebuah meteorit yang dipanggil ALH84001 mengandungi kesan bakteria primitif planet tersebut. Walaupun ada yang berhujah ia mungkin wujud selepas meteorit itu menghempas bumi, ia secara tidak langsung mengembalikan semula keghairahan mencari kehidupan di Marikh.

Kita semua tahu sebarang hidupan tanpa mengira kecil atau besar memerlukan air. Ini yang mendorong sebarang pencarian memfokuskan kepada kesan kewujudan air di Marikh. Ini mendorong pasukan saintis dan jurutera NASA merancang program eksplorasi baru Marikh untuk mencari air. Ini yang membawa kepada misi Peninjau Global Marikh dan robot Pathfinder pada tahun 1997 kemudian disusuli dengan robot pencari Spirit dan Opportunity. Dan pada tahun 2013, robot peninjau Curiosity mendarat di sebuah tempat dipercayai bekas sebuah tasik purba. Selepas menganalisis sampel dari sedimen dan batu-batan, Curiosity mendapati kawaan tersebut pernah menempatkan air tenang yang mengalir dan mempunyai kandungan kimia yang berkemungkinan dapat menyokong kehidupan di situ.

Bagi Emily Lakdawalla, editor kanan untuk Planetary Society melihat pencarian kehidupan di Marikh sebenarnya satu ujian untuk menguji teori bolehkah kehidupan wujud di tempat lain dalam alam semesta ini. Beliau berkata, “Mengapa bumi saja yang ada hidupan? Fakta bahawa bumi dan Marikh hampir sama mendorong para saintis tertanya pasal ini. Sekiranya kedua-duanya mempunyai permulaan sama dan mengandungi keadaan yang sama, jadi apakah hidupan itu sebenarnya bermula di Marikh? Jika benar, maka hidupan pasti kelihatan biasa dalam alam semesta ini.”

SUMBER

Niller, Eric. (2018). History.com. Life on Mars? The Search for Signs Goes Back Centuries. https://www.history.com/news/life-on-mars-human-search-for-aliens