Setiap jutawan yang tersenarai dalam senarai jutawan majalah Forbes sudah diketahui sebagai pelopor atau peneraju industri.

Dengan gelaran jawatan seperti Ketua Pegawai Eksekutif (CEO) atau Pengerusi Eksekutif, maka gaji yang diterima juga lumayan bersesuaian dengan jawatan mereka. Begitupun, ramai merasakan gaji yang diterima juga sebagai melampau.

Berdasarkan kajian yang dibuat High Pay Centre, sebuah badan pemikir bebas yang berpangkalan di London, eksekutif-eksekutif yang bekerja untuk Indeks FTSE 100 mempunyai anggaran pendapatan £3.9 juta (RM21.6 juta).

Anggaran pendapatan ini jauh lebih besar berbanding £31,461 (RM174,869.92) yang diterima oleh pekerja biasa. Eksekutif sebegini boleh mencecah pendapatan tahunan mereka sebanyak tujuh kali dalam sehari.

Di Amerika Syarikat pula, Institut Polisi Ekonomi pula mendedahkan 350 CEO syarikat-syarikat terbesar di AS mempunyai purata pendapatan AS$21.3 juta (RM86.3 juta) pada tahun 2019.

Situasi ini menunjukkan ketidaksaksamaan semakin melebar lebih-lebih lagi dalam era pandemik Covid-19 dan mendedahkan populasi berpendapatan rendah kepada isu pengangguran, masalah kesihatan serta kemerosotan kesejahteraan kehidupan mereka.

Jadi, bagaimana kegilaan ini bermula? Sebelum tahun 80-an, gaji CEO akan dinilai oleh sistem penilaian pekerjaan keseluruhan syarikat seperti pekerja-pekerja lain.

Namun pada dekad tersebut, itulah juga permulaan kegilaan neoliberalisme yang diperkenalkan oleh Margaret Thatcher (Britain) dan Ronald Reagan (Amerika Syarikat).

Kedua-duanya memandang negatif peranan kesatuan pekerja dan bertanggungjawab mengurangkan hak mereka membela pekerja.

Keadaan ini tidak dibantu apabila sistem penilaian pekerjaan ketika itu dijahanamkan oleh penilaian gaji pasukan pengurusan dikaitkan dengan harga saham syarikat dan tawaran insentif berasaskan aset.

Hasil analisis pakar gaji eksekutif dari Sekolah Ekonomi London, Sandy Pepper mendedahkan gaji CEO meningkat sebanyak 10% berbanding gaji pekerja (3%).

Mengikut analisisnya, Pepper melihat CEO-CEO ini diberi gaji lumayan kerana mereka merupakan pendorong kepada prestasi kewangan syarikat.

Selain diberi gaji asas, mereka turut diberi pelbagai insentif termasuk bonus prestasi dan pilihan pemilikan saham syarikat.

Selain itu, bilangan syarikat yang dimiliki pemilik persendirian semakin berkurangan dan digantikan dengan pemilik-pemilik syarikat berasaskan pemilikan saham.

Dengan konsep ini, para pemegang saham dilihat lebih berkuasa kerana mahukan keuntungan bagi setiap pelaburan mereka. Bagi memastikan mereka sentiasa gembira, syarikat-syarikat bersedia melakukan apa saja termasuk meluluskan gaji CEO yang tinggi.

Bagaimanapun, menerusi sistem baru ini, pengiraan gaji mereka menjadi rumit. Pertama, syarikat akan menilai gaji mereka menerusi jawatankuasa gaji dan pampasan di mana ia dianggotai oleh ahli lembaga pengarah dan eksekutif-eksekutif syarikat lain.

Ahli-ahli jawatankuasa akan bertemu sekurang-kurangnya sekali setahun.

Selain menilai pengalaman dan prestasi syarikat di bawah kendalian seseorang CEO itu, jawatankuasa juga akan menggunakan penanda aras syarikat-syarikat lain sebagai teras utama penilaian mereka.

Selalunya, CEO-CEO akan diberi gaji dan pampasan setara dengan rakan sejawat mereka dari syarikat lain dengan jumlah diberi sama ada 50%, 70% atau 90%.

Peratusan sebegini yang menentukan sama ada gaji CEO-CEO ini naik atau kekal sama. Begitupun, satu kajian yang diterbitkan dalam Jurnal Ekonomi Kewangan pada 2010 mendapati sistem sebegini hanya meningkatkan lagi jurang perbezaan gaji CEO dengan orang bawahan mereka.

Selain itu, sistem ini seolah-olah menggalakkan CEO ini bersikap tamak hanya bagi memastikan gaji mereka setara dengan rakan sejawat mereka.

Di samping itu selain menilai gaji asas, jawatankuasa turut menilai insentif-insentif yang ditawarkan kepada CEO.

Insentif selalunya akan diberi mengikut kemampuan kewangan syarikat atau ditetapkan mengikut nilai tertentu sekiranya berjaya mencapai sasaran yang ditetapkan syarikat.

Bagaimanapun, ramai menyifatkan sistem sebegini sebagai bermasalah dan tidak telus. Hal ini demikian kerana jawatankuasa gaji dan pampasan hanya membentangkan laporan mereka kepada CEO dan bukannya ahli lembaga pengarah atau pemegang saham syarikat.

CEO boleh saja memaksa atau memberi insentif kepada mereka untuk menyediakan laporan yang menguntungkannya.

Di sebalik semua ini, masih ada pihak yang berusaha menjustifikasikan gaji yang diterima CEO-CEO ini. Alasan mereka, ia bersesuaian dengan nilai yang diberi pasaran kepada mereka.

Artikel turut boleh dibaca di portal ekonomi dan kewangan Patriots, The Outlook.